ایران تشنه و محیط زیست در خطر است

مصرف بی رویه منابع آبی کشور موضوعی است که رفته رفته شرایط ذخایر آبی را با مشکل مواجه خواهد کرد به طوری که اگر اقدامات لازم برای مقابله با این مشکل پیش بینی نشود دیگر در سالهای آینده حتی با صرف هزینه های هنگفت نمی توان تدابیر مناسبی برای مقابله با کمبود آب اتخاذ کرد.متاسفانه شرایط خشکسالی و کاهش بارندگی کشور موضوعی است که بنابر شرایط جوی و آب و هوایی تقریبا ازحیطه بشر خارج است و تنها مدیریت هر آنچه که از بارشها نصیب کشور خواهد شد، می تواند در برنامه مورد استفاده قرار گیرد.

 این تصور که صرفه جویی در مصرف آب یعنی اعمال فشار بر کشاورزان و مردم، یک تصور باطل است؛ بلکه می گوییم با استفاده از فناوری های نوین آبیاری می توانیم در قبال کاهش مصرف آب، میزان تولید محصول را افزایش دهیم.برای موفقیت در اجرای طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی باید سالانه 11 میلیارد مترمکعب برداشت از آب زیرزمینی را کاهش دهیم.حدود 60 درصد آب مورد نیاز کشور از آب های زیرزمینی تامین می شود،در سال های گذشته 110 میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک آب های زیرزمینی را مصرف کرده ایم، در کشوری که تا به امروز 28 درصد میزان بارندگی کمتر از مدت مشابه سال گذشته داشته، باید حفظ ذخایر آب برای ما بسیار حیاتی باشد، چرا که کوتاهی در این خصوص به قیمت پایان یافتن حیات و زندگی در بخش هایی از کشور خواهد بود.

 اگر منابع آب زیرزمینی درست مدیریت می شد، لازم نبود در شرایط کنونی کشور، سرمایه گذاری های سنگینی برای این امور انجام پذیرید، با تمام این موارد اکنون شرایط مناسبی ایجاد شده و دولت نگاه ویژه خود را با تمام توان به موضوع آب معطوف داشته است؛ وزیر نیرو هم با انرژی و حمایت کامل از طرح تعادل بخشی آب های زیرزمینی پشتیبانی و حمایت می کند و مدیران ما موظف هستند بیشترین بهره وری را از فضای ایجاد شده داشته باشند.تا کی باید روضه خوان این مصیبت عظما باشیم، در سال های گذشته تمام هم و غم ما این بوده که چه کسانی حاضر هستند که کمر همت ببندند تا با تاراج آب های زیرزمینی مقابله کنند و هم اکنون فرصت این مقابله رسیده است.

هشت سال خشکسالی را نباید به عنوان پدیده از آن یاد کرد، بلکه باید آن را باور داشت،هم اکنون در تمام مناطق کشور به ویژه در مناطق کوهستانی آثار تغییر اقلیم را می توان به وضوح مشاهده کرد.دیگر از برف و باران های گذشته و تشکیل یخچال های طبیعی خبری نیست و اقلیم کشور ما در حال تغییر است.آب صرفه جویی شده نباید به افزایش سطح زیرکشت ختم شود، ما از میزان آب موجود 80 تا 85 درصد منابع خود را مصرف می کنیم، در حالی که استاندارد مصرف جهانی 40 درصد است و این وضعیت ما را به سمت ورشکستگی منابع آب پیش می برد.

تا حدود 20 سال پیش 135 میلیارد مترمکعب منابع تجدیدشونده، 251 میلی متر بارش و 87 میلیارد مترمکعب روان آب سطحی داشتیم، اما این آمار به تاریخ پیوست و هم اکنون حدود 120 میلیارد منابع تجدیدشونده داریم و با این میزان روان آب ها 46 میلیارد رسیده و 48 درصد کاهش یافته است.در همین سال ها درجه حرارت 1.5 درجه زیادتر شده و از طرفی صنایع و کشاورزی و شرب تقاضای بیشتری دارند و محیط زیست هم برای جبران کمبود خود به آب بیشتری نیاز دارد.برخی نظام تخصیص آب را دشمن خود می دانند،  بحران منابع آب بحرانی است که در جامعه ما مطرح است و ما به دنبال انجام یک کار جدی و موثر در این زمینه هستیم، اما مدیریت ما به رسیدگی به مباحث بحران همچون کف شکنی و مسدود کردن چاه غیرمجاز ختم شده است، در حالی که باید فراتر از این نگاه کرد.

بدون سرمایه اجتماعی هیچ طرحی نمی تواند موفق باشد،بحران منابع آب بحرانی است که در جامعه ما مطرح است و ما به دنبال انجام یک کار جدی و موثر در این زمینه هستیم، اما مدیریت ما به رسیدگی به مباحث بحران همچون کف شکنی و مسدود کردن چاه غیرمجاز ختم شده است، در حالی که باید فراتر از این نگاه کرد.هم اکنون بحران آب تمام ابعاد محیط زیست کشور را تحت تاثیر قرار داده که نمونه بارز آن وضعیت خوزستان است.

بخش عمده کشور ما محدوده خشک و فراخشک است، این کشور در 50 سال گذشته 15 میلیون نفر جمعیت داشت، هرچند که زندگی و معیشت آنها مبتنی بر کشاورزی بود، اما منابع و مصارف آب هم خوانی داشت و نیاز به مدیریت پیچیده ای نداشت.امروز قداست آب از بین رفته و با فرمول های مناطق پربار اروپا با منابع آب خود رفتار می کنیم، هم اکنون مصرف بی رویه آب خسارت جبران ناپذیری را به کشور وارد کرده است.اینها تنها بخشی از اظهارات قابل ارائه مدیران ارشد منابع آبی کشور است که از آن شرایط بحرانی وضعیت آبی و دغدغه های موجود به راحتی استنباط می شود.

بنابراین تا دیر نشده با عزم جهادی و ملی، مدیریت به هم پیوسته آب، تفکر فرابخشی و مشارکت مردم در بخش آب بپذیریم که آب یک نعمت خدادادی است و مثل برق و صنعت و خودرو قابل تجدید و احیا نیست.این موضوعی نیست که نتوان مدیریت نمود چرا که در کشورهای توسعه یافته تجربه افت منابع آبی زیرزمینی مدیریت شده و توانسته اند بر آن پیروز شوند ولی این تنها با رعایت الگوی مصرف و مدیریت مصرف از سوی تمام آحاد جامعه امکان پذیر است ودیگر صرف هزینه های هنگفت از سوی دیگر در آینده جوابگو نخواهد بود.پس تا دیر نشده به نجات منابع آبی بشتابید.