تفکیک زباله خانگی : کم هزینه و پرسود

سالانه میلیون ها تن زباله در کشور تولید و از چرخه خارج می شود اما در بسیاری از کشورهای دنیا برای استفاده بهینه از تمامی سرمایه های ملی و بازگرداندن دوباره پس مانده ها به چرخه مصرف از آخرین فن آوری پیشرفته و روز آمد استفاده می کنند . اگر در ترهان و دیگر کلان شهرهای ایران از این فناوری ها استفاده شود ، مبالغ بسیار زیادی در چرخه تولید و جمع آوری و یا در در بازیافت پس مانده ها صرفه جویی خواهد شد .بازیافت از ارکان زنجیره مدیریت مواد زائد جامد محسوب می شود که می تواند در قسمت های مبدا و مقصد و میانه ( ایستگاه های انتقال ) صورت گیرد بهترین و آرمانی ترین شکل بازیافت تفکیک مبداء است .
بازیافت زباله را به 3 روش می توان انجام  داد:

تفکیک از مبداء
تفکیک از مبداء یعنی جمع آوری جداسازی زباله از خانه ها و ادارات و کارخانجات این امر با آموزش صحیح فرهنگ بازیافت و همکاری صمیمانه مردم در جهت تفکیک و ریختن هر اقلام آن در کیسه های جداگانه امکان پذیر است و با صرفه ترین روش است .

تفکیک در ایستگاهها
چنانچه مورد اول رعایت شود مقدار کمی زباله جهت بازیافت باقی می ماند.

تفکیک در محل دفن
جداسازی در این مرحله بسیار کم است و مقدار زباله مانده نیز به مراتب کمتر می شود.
فواید روش تفکیک از مبدا
یکی از روشهای بازیاف5ت و پردازش زباله طرح تفکیک در مبدا است که مزایای این روش عبارت است از :
1-ارتقاء سطح فرهنگ و آموزش عمومی در ارتباط با تولید و دفع مواد زائد جامد و ترویج روحیه صرفه جویی .
2-بهبود شرایط بهداشتی ، کاهش آلودگی محیطی ناشی از حمل و نقل از تولید زباله تا محل دفع
3-صرفه جویی در مصرف منابع طبیعی با بازگشت مواد قابل استفاده به چرخه تولید ( حفظ منابع در راستای توسعه پایدار )
4-بهبود کیفیت مواد اولیه کارخانه کمپوت به منظور دستیابی به کمپوت مرغوبتر ( خروج عناصر جامد از کمپوت مانند : شیشه )
5-بهینه سازی شیوه های جمع آوری و حمل و نقل مواد زائد جامد و نظافت شهری ( با تعیین جدول زمان بندی تفکیکی مواد در حمل و نقل )
6-خارج کردن مواد بازیافتی از چرخه دفع
7-کمک به اقتصاد کلان کشور به علت استفاده دوباره از مواد اولیه در چرخه های تولید
8-مشارکت سرمایه گذاران بخش خصوصی

آمار تولید زباله
هیچ کس تولید زباله را شاخص توسعه معرفی نکرده  ما آمارها معنایی جز این ندارد که سطح تولید زباله ارتباط مستقیمی با سطح توسعه یافتگی دارد.در خلال سال های دهه 1990 تولید سالانه زباله به ازای هر نفر در کشورهای پیشرفته سالانه 300 تا 800 کیلوگرم بوده در حالی که این رقم در کشورهای توسعه نیافته بیشتر از 200 کیلوگرم نبوده است.در کشور ما هر سرانه تولید زباله روبه افزایش است و این روند در شهر تهران و سایر کلان شهرها به وضوح دیده می شود . با توجه به این  که در تهران روزانه بیش از 7 هزار تن زباله تولید می شود که حدود 70 در صد آن زباله تر و 30 در صد زباله خشک است.
بررسی های انجام شده توسط وزارت کشور نشان می دهد روزانه 380 تا 400 هزار تن انواع پس مانده های عاری ( شهری و خانگی ) در کشور تولید می شود و سرانه تولید پس مانده 82/0 کیلو گرم در روز است .70درصد زباله های شهری در مواد فساد پذیر آلی تشکیل می دهند که زباله تر نامیده می شود و اگر چه در طبیعت قابل تجزیه اند و از این نظر بهتر از بعضی زباله های خشک هستند ، اما جمع آوری آنها بسیار حساس تر و مشکل تر است . در ایران ما تنها 3 درصد از زباله ها شامل کاغذ و پلاستیک بازیافت می شود.با توجه به این که زباله در هنگام دفن به 20 درصد حجم اولیه خود تقلیل می یابد ، هر متر مکعب زباله با 450 کیلوگرم وزن به حجم 2/0 متر مکعب تبدیل خواهد شد.در آن صورت اگر 6500 تن زباله در لایه ای به ضخامت 2 متر دفن شود فضایی در حدود 1500 متر مربع در روز نیاز دارد که این مساحت در سال برابر با 54 هکتار است.بسیاری از زباله ها صدها سال در طبیعت باقی می مانند ، یک شیشه ن.شابه حدود 1500 سال ، پلاستیک 100 سال و قوطی های کنسرو 300 تا 400 سال در طبیعت می مانند.

الف) عناصر پسماندهای خشک

کاغذ و مقوا
انواع روزنامه ، مجله ، کتاب ، دفتر ، کارتن ، مقوا ، دستمال کاغذی ، عکس ، کاغذ فاکس ، کاغذ چاپگر ، کیسه های کاغذی ، ظرف کاغذی شیر ، آب میوه ، جعبه های شیرینی ، کفش ، لباس ، شانه تخم مرغ و ...

پلاستیک
انواع ظروف پلاستیکی ، بطری های پلاستیکی ، گالن های پلاستیکی ، روکش های پلاستیکی ، کیسه های پلاستیکی ، نوارهای پلاستیکی ، طناب های پلاستیکی ، اسباب بازی های پلاستیکی ، فیلم های عکاسی ، انواع ابر ، اسفنج ، ظروف یک بار مصرف نوشابه ، روغن ، مواد شوینده و پاک کننده کفپوش ، انواع دمپایی پلاستیکی و....

فلزات
انواع قوطی فلزی کمپوت ، کنسرو ، نوشابه ، رب ، انواع ظروف آلومینیومی ، وسایل فلزی آشپزخانه ، شیرآلات ، لوله های فلزی ، انواع توری فلزی ، ظروف و لوله های مسی ، چدنی آهنی ، فویل های آلومینیومی ، رادیاتور و ...شیشه انواع ظروف شیشه ای ، لامپ های ساده و فلورسنت ، ایینه ، شیشه های شکسته ، سرامیک ، چینی ، بلور ، و ...


لوازم الکتریکی و الکترونیکی
سیم ، کابل ة کلید ، پریز ، دیسکت ، سی دی ، نوار کاست ، نوار ویدئو ، ماشین حساب ،‌ساعت ، لوازم رایانه ، چاپگر ، اسکنر ، چراغ قوه ، انواع بطری ، تلفنم ، فاکس ، رادیو ضبط ، تلویزیون و ....منسوجات و چرم  انواع لباس های کهنه ، پارچه های مستعمل ، حوله ، ملحفه ، پرده ، رومیزی ، انواع وسایل پارچه ای ، انواع کیف ، کفش ، البسه و وسایل چرمی و ...
چوب
انواع جعبه های چوبی ، سرشاخه ، برگ درخت ، مبل ، صندلی ، میز ، لوازم اداری چوبی ، وسایل چوبی آشپزخانه و ...
ب) عناصر پسماندهای ترعبارتند از پسماندهای فساد پذیر و شامل موارد ذیل می شوند:پسماندهای غذایی برنج ، انواع خورشت ، خورشت ، گوشت ، مرغ ، ماهی ، نان های آلوده ، روغن های خوراکی سوخته و فاسد شده و ...

سبزی میوه
پسمانده میوه و سبزی ، میوه و سبزی فاسد ،تفاله چای و ...

فصول سال
نوع مصرف مواد غذایی به فصول سال بستگی دارد . در اواخر بهار و تابستان میوه و سبزیجات بیشتری مصرف می شود . و در نتیجه مواد زاید بیشتری تولید می شود.

وضعیت اقتصادی مردم
در مناطق ثروتمند شهری به دلیل مصرف بیشتر و نیز وجود ویلاهای بزرگ ، مقدار مواد زاید سرانه بیشتر از مناطق فقیرنشین است.

کاربری زمین و وضعیت ساختمان سازی
مواد زاید تولیدی سرانه در مناطق آپارتمان نشین کمتر از مناطقی است که نوع ساختمان ها به صورت خانه و یا ویلایی است . نوع کاربری زمین ( مسکونی ، تجاری صنعتی ) نیز روی تولید سرانه موثر است .آداب رسوم و فرهنگ و عادات مردم از عوامل موثر در کمیت و کیفیت تولید مواد زاید جامد در هر منطقه می باشد به عنوان نمونه تعلیمات مذهبی مبنب بر جلوگیری از اسراف و ... همگی به طور مستقیم در کاهش تولید سرانه مواد زاید جامد نقش دارند.
نتیجه گیری
در اثر تفکیک زباله در مبدا دستاوردهای ذیل حاصل می شود:
1-افزایش درجه خلوص زباله و تولید کمپوت مرغوب تر
2-استفاده از زباله های خشک ارزشمند که می توان به عنوان ماده اولیه در کارخانجات مورد استفاده قرار گیرد.
3-پایین آوردن میزان دفع زباله و بهره برداری مناسب تر از محل دفن
4-بالا بردن کیفیت و راندمام در موارد زیست محیطی ، بهداشتی ، اقتصادی و حفظ منابع و انرژی
5-ارتقا سطح فرهنگ و آموزش عمومی در ارتباط با تولید و دفع مواد زاید جامد و ترویج روحیه صرفه جویی
6-بهبود شرایط بهداشتی ، کاهش آلودگی های ناشی از تولید زباله و حفظ محیط زیست
7-صرف جویی در مصرف منابع طبیعی با بازگشت مواد قابل زاید جامد و نظافت شهری
8-بهینه سازی شیوه های جمع آوری و حمل و نقل مواد زاید جامد و نظافت شهری
9-صرفه جویی در هزینه های جمع آوری و حمل و نقل زباله
10ـکمک به اقتصاد کلان کشور
11-ایجاد زمینه های اشتغال و جذب سرمایه های بخش خصوصی.

محیط زیست و اقتصاد مقاومتی

تحولات سریع فناوری و رشد فزاینده جمعیت و استفاده از منابع طبیعی در طی چند دهه گذشته موجب شد تا بشر در حل چالش‌ها و بحرانهای نوظهور، به رویکردها و ابزارهای مختلف روی آورد. پیدایش انگاره ( پارادایم) ‌های رشد، توسعه و  یا توسعه پایدار در در این راستا قابل تبیین است. پارادایم رشد با ظهور در اوایل قرن گذشته به دنبال حداکثر کردن تولیدات و درآمد انسان بوده است. پس از مدتی با عمیق‌تر شدن شکاف طبقاتی، مفهوم توسعه از اوایل دهه 50 به عنوان رویکرد جدید در اولویت تدوین برنامه‌ها و تحولات کشورها قرار گرفت.با گذشت زمانی اندک ، رشد توامان جمعیت و اقتصاد جهانی موجب استفاده حداکثری از منابع، فراتر از ظرفیت تجدیدپذیری آنها گردید، بگونه‌ای که نگرانی از تخریب منابع و تداوم توسعه تک بعدی اقتصادی در درازمدت موجب شد تا مفهوم پایداری در اوایل دهه 70 در کنار واژه توسعه قرار گرفته و پارادایم توسعه پایدار ظهور پیدا کند.
مفهوم پایداری ورویکرد های مرتبط، به سرعت در اقتصاد موجب ایجاد شاخه‌های اقتصاد منابع طبیعی و محیط‌زیست و اخیرا اقتصاد سبز گردید، و در بسیاری از کشورها ، راهنمای تدوین راهبردهای توسعه و برنامه‌ریزی‌های کلان و منطقه‌ای قرار گرفت.
نظام اقتصاد فعلی ، طی چند دهه، بیشتر منابع تجدید ناپذیر ( مانند نفت و معادن ) را از دل زمین استخراج نموده و برای تحقق چنین امری بیشتر منابع تجدید پذیر ( مانند جنگل ها ، مراتع ، رودخانه ها و..) را تخریب و آلوده نموده است. اینک پس از طی تنها مدت چند دهه، استخراج منابع از محدوده توان خود ترمیمی طبیعت گذر نموده و تخلیه آلودگی ها از آستانه های تحملی زمین فراتر رفته و در نتیجه توسعه اقتصادی به واسطه کمیابی منابع اولیه و نهاده های تولید با بن بست تدریجی مواجه شده است و در عین حال با رکود مالی حاکم بر بازار های اقتصادی ، رفاه جامعه نیز کاهش یافته است.
از همین روست که تفکر جدیدی را با عنوان " اقتصاد سبز" مطرح شده است. اهمیت این ایده تا آنجاست که اجلاس Rio+20 ( کنفرانس سازمان ملل متحد درباره توسعه پایدار ) که با حضور سران کشور های جهان در سال گذشته میلادی ( 20 ژوئن 2012) در برزیل برگزار شد ، اقتصاد سبز و فقر زدایی را به عنوان محور اصلی مذاکرات بین المللی قرارداد.اقتصاد سبز اقتصادی است که در آن رشد درآمد و اشتغال از طریق سرمایه گذاری های عمومی و خصوصی برای کاهش آلودگی ، افزایش و بهبود کارایی انرژی و منابع و پیشگیری از اتلاف تنوع زیستی و خدمات زیست بومی حاصل شود.
بر اساس این تفکر ، منابع طبیعی و زیست بوم ها از جمله جنگل ها ، مراتع ، رودخانه ها ، دریاها ، گونه های گیاهی و جانوری و زمین های زراعی حاصلخیز ، به عنوان سرمایه طبیعی محسوب می شوند که می باید ارزش اقتصادی واقعی آنها در محاسبات اقتصاد ملی وارد گردد و بر مبنای استفاده و مدیریت اصولی آنها ، موجب افزایش رشد اقتصادی ، ایجاد اشتغال و رفاه اجتماعی گردد. بنابراین باید به تدریج سرمایه گذاری بیشتری در بخش های سبز و از جمله بخش های انرژی های نو ، گردشگری طبیعی ، کشاورزی پایدار و ارگانیک ، صنایع بازیافت ، ساختمان سبز و ... صورت پذیرد و تمرکز سرمایه گذاری های اقتصادی به تدریج از بخش های صنعتی هزینه آور و مخرب به سمت بخش های سبز سازگار با محیط زیست که در عین حال میتوانند منجر به تولید بیشتر اقتصادی شوند ، تغییر جهت یابد. بدیهی است که پیاده سازی چنین مدل توسعه اقتصادی ، در نواحی که دارای سهم بیشتری از سرمایه طبیعی هستند میتواند آسان تر و با ریسک کمتری مواجه باشد.
از سوی دیگر ، طی سالیان اخیر در کشور ما، همزمان با رکود اقتصاد جهانی و کاهش رشد اقتصاد داخلی، افزایش تحریم‌‌های همه‌جانبه و تخریب فزاینده منابع محیطی که موجب کاهش ظرفیت‌های تولیدی در بسیاری از عرصه‌های اقتصادی گردید، موجب شد تا اقتصاد مقاومتی به عنوان یک نسخه همه‌جانبه معرفی گردیده و چارچوب‌‌های آن در قالب سیاست‌های مدون به دستگاه‌های نظارتی و اجرایی کشور ابلاغ شود. واکاوی در تعاریف ارائه شده از اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های ابلاغ شده در راستای حصول به آن، کاملاً در چارچوب مفهوم پایداری و نیل به تعادل بین‌نسلی، در کنار افزایش رفاه قابل تبیین و تفسیر است.
اقتصاد مقاومتی در کنار مفهوم اقتصاد سبز به دنبال موازنه و تعادل بین فعالیتهای اقتصادی توسعه و اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت های مذکور بوده و در ارتباط با مفهوم اقتصاد رفاه، به دنبال افزایش رفاه عمومی از طریق افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع می‌باشد.اجرای درست این سیاست نیازمند شناخت از ارزش اقتصادی واقعی دارایی های طبیعی کشور ، توان سنجی طبیعی سرزمین برای اختصاص اراضی به کاربری های مناسب در چارچوب اصول صحیح آمایش و کاربست روش های تحلیل هزینه – فایده ، اصلاح الگوهای مصرف ( مواد و انرژی) و مدیریت بهینه منابع آب، به منظور ایجاد هماهنگی بین بخش های اقتصادی اجتماعی و محیط زیستی در هنگام اتخاذ تصمیم های سرنوشت ساز توسعه ای برای کشور است.
تحو