حقوق محیط زیست در سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السلام
فضای زیستی و موجودات ساکن در این قلمرو، در عصر ظهور از نهایت مواهب حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برخوردار شده، طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.موضوع محیط زیست و ضرورت صیانت و حمایت از آن، در تاریخ بشر از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردار بوده است، تا جایی که این امر، انسانها و جامعه انسانی را واداشته است در چند دهه اخیر، با وضع مقررات و قواعد ویژه‌ای، حقوق خاصی را تحت عنوان حقوق محیط زیست تدوین نمایند. با این وجود، هنوز هم بشر مدرن نتوانسته تبعات مخرّب حیات صنعتی، ماشینی و مصرفی خود را بر محیط زیست کنترل کند و جهان، همواره با روند تخریب و آلودگی روزافزون محیط مزبور رو به روست.
امروزه تهدیدهای زیست محیطی، دامنه وسیعی را در برمی گیرد از جمله: آب و هوا، میزان حرارت و گرم شدن دمای زمین، بالا آمدن سطح دریاها، حفظ گونه‌های مختلف، به ویژه نادر گونه‌های گیاهی و جانوری، فرسایش لایه ازن، آثار فعالیت‌های صنعتی، تخریب جنگل‌ها، آلودگی آب‌ها، باران‌های اسیدی، آلودگی‌های صوتی، نظامی ، هسته‌ای و ... .
از سویی برخی از این ضایعات زیست محیطی، خود منشأ ضایعات گسترده‌تری شده‌اند؛ برای نمونه کارشناسان معتقدند قطع درختان جنگلی به صورت انبوه و انتشار پیاپی ضایعات صنعتی در فضا، سبب تغییرات بسیار نامطلوب در وضعیت آب و هوای جهانی و بالا آمدن سطح آب دریاها و ـ به تبع آن ـ زیر آب رفتن دشت‌های ساحلی و گسترش امواج گرمازا شده است؛ همچنان که سوخت‌های فسیلی و استفاده نامتناسب و گسترده از آنها، سبب افزایش دی اکسید کربن زمین و ایجاد پدیده گازهای گلخانه‌ای شده است. وجود گازهای سمی منتشر شده از فعالیت‌های صنعتی، به اسیدی شدن باران‌ها انجامیده و آب‌های مصرفی و فضای حیاتی موجودات دریایی را مسموم کرده و سلامت انسانها را به خطر انداخته است.
حقوق محیط زیست در سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السلام
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به این موضوع بسیار اهمیت می‌داده است. برخی از سخنان آن حضرت شاهد مثالی است بر این موضوع: «هرکس درختی بنشاند که انسانی یا دیگر مخلوق خدا از آن بخورد، برای وی صدقه‌ای است»1؛ « هر کسی درختی بنشاند، خدا به اندازه میوه‌ای که از آن درخت برون می‌شود، برای وی پاداش ثبت می‌کند»2؛ « [خداوند] درخت را برای انسان آفرید؛ پس او را مکلف گرداند که درخت بکارد، آن را آبیاری کند و در حفظ آن بکوشد»3؛ «هرکس درخت محتاج به آبیاری را سیراب نماید، گویی انسان مؤمن تشنه‌ای را سیراب کرده است».4
حضرت در حدیث ارزشمند دیگری، زمین را همچون مادری می‌داند که حفاظت و مراقبت از آن بر همگان واجب و لازم است: « زمین را خوب نگاه دارید که گویی مادر شماست. هرکس بر روی زمین خوبی کند یا بدی کند، زمین خبر می‌دهد».5
همچنین درباره حفظ حقوق حیوانات و برخورد ملاطفت آمیز با آنها توصیه‌های فراوانی از آن حضرت وارد شده است که شامل نهی شدید از اذیت و کشتن نابجای حیوانات و رسیدگی کامل به آنها می‌باشد: « چهارپا و مَرکب بر صاحبش شش حق دارد: هرگاه پیاده شد، به او علف دهد؛ هرگاه از کنار آب گذشت، آب را بر او عرضه کند؛ او را نزند، مگر از روی حق؛ بیش از طاقتش بر او بار نگذارد؛ بیش از طاقتش او را راه نبرد و او را زیر بار سنگین‌ِ خود نایستند»6؛ «هر حیوان، پرنده یا غیر آن که به ناحق کشته شود، روز قیامت با قاتل خویش مخاصمه کند»7؛ «هر کسی گنجشکی را بیهوده بکشد، روز قیامت [آن گنجشک] بیاید و نزد عرش فریاد زند و گوید: «پروردگارا! از این بپرس: چرا مرا بی فایده کشت؟»8؛ « زنی به جهنم رفت؛ زیرا گربه‌ای را بسته بود و چیزی بدو نخورانید و نگذاشت از چیزهای زمین بخورد تا مرد».9
سیره امام علی علیه السلام نیز مشحون حمایت از حقوق محیط زیست و رعایت حقوق حیوانات است. حضرت در بخشی از نامه‌ای که به کارگزارانش نگاشته است، درباره حقوق حیوانات چنین فرموده است: « در رساندن حیوانات، آن را به دست چوپانی بسپار که خیرخواه و مهربان، امین و حافظ که نه سختگیر باشد و نه ستمکار، نه تند براند و نه حیوانات را خسته
کند. سپس آنچه از بیت‌المال جمع آوری شد؛ برای ما بفرست، تا در نیازهایی که خدا اجازه فرموده مصرف کنیم. هر گاه حیوانات را به دست فردی امین سپردی، به او سفارش کن بین شتر و نوزادش جدایی نیفکند و شیر آن را ندوشد، تا به بچه‌اش زیان وارد نشود.
در سوار شدن بر شتران عدالت را رعایت کند و حال شتر خسته یا زخمی را که سواری دادن برای او سخت است، مراعات بنماید. آنها را در سر راه، به درون آب ببرد، و از جاده‌هایی که دو طرف آن علف‌زار است، به جاده بی علف نکشاند، و هرچند گاه شتران را مهلت دهد تا استراحت کنند، و هر گاه به آب و علف‌زار رسید، فرصت دهد علف بخورند و آب بنوشند، تا آن گاه که به اذن خدا بر ما وارد شوند، فربه و سرحال، نه خسته و کوفته باشند، تا آنها را بر اساس رهنمود قرآن و سنت پیامبر تقسیم کنیم. عمل به دستورهای یاد شده، مایه بزرگی پاداش و نیز هدایت تو خواهد بود».10
حقوق زیست محیطی در عصر ظهور
فضای زیستی و موجودات ساکن در این قلمرو، در عصر ظهور از نهایت مواهب حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برخوردار شده، طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.
تطهیر و نورانیت زمین
در عصر مهدوی، زمین با لطف الهی از هر جور و ستمی تطهیر می‌شود و با نور الهی منور و تابان می‌گردد. در حدیثی از امام رضا علیه السلام در این باره آمده است: « خداوند، به واسطه او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] زمین را از هر گونه جور و ظلم، مطهر و منزّه می‌کند. پس هنگامی که وی خروج کند، زمین با نور پروردگار، نورانی شده و ترازوی عدالت، میان مردم حکم فرما می‌شود. پس از آن، دیگر احدی به دیگری ظلم نمی‌کند. او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] کسی است که زمین به رایش در نور دیده می‌شود».11
رضایت و سرور موجودات زمین
روایات بی شماری در تبیین عصر مهدوی، حاکی از نهایت رضایت تمام ساکنان و موجودات از حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است. در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است: « زمین، از عدل پر می‌شود؛ همان طور که پیش‌تر، از جور پرشده بود. در خلافت او، اهل زمین و اهل آسمان و پرنده در هوا، از این حکومت راضی و خوشحال هستند» . 12
پی نوشت:
1. نهج‌الفصاحه، ص493.
2. همان، ص535.
3. بحارالانوار، ج3، ص86.
4. وسائل‌الشیعه، ج12، ص 25.
5. نهج‌الفصاحه، ص663.
6. مستدرک‌الوسائل، ج8 ، ص258.
7. وسایل‌الشیعه، ج8، ص319.
8. نهج‌الفصاحه، ص526.
9. همان.
10. نهج‌البلاغه، نامه 25.
11. بحارالانوار، ج52، ص322.
12. همان، ج51، ص95.
امروزه تهدیدهای زیست محیطی، دامنه وسیعی را در برمی گیرد از جمله: آب و هوا، میزان حرارت و گرم شدن دمای زمین، بالا آمدن سطح دریاها، حفظ گونه‌های مختلف، به ویژه نادر گونه‌های گیاهی و جانوری، فرسایش لایه ازن، آثار فعالیت‌های صنعتی، تخریب جنگل‌ها، آلودگی آب‌ها، باران‌های اسیدی، آلودگی‌های صوتی، نظامی ، هسته‌ای و ... .
از سویی برخی از این ضایعات زیست محیطی، خود منشأ ضایعات گسترده‌تری شده‌اند؛ برای نمونه کارشناسان معتقدند قطع درختان جنگلی به صورت انبوه و انتشار پیاپی ضایعات صنعتی در فضا، سبب تغییرات بسیار نامطلوب در وضعیت آب و هوای جهانی و بالا آمدن سطح آب دریاها و ـ به تبع آن ـ زیر آب رفتن دشت‌های ساحلی و گسترش امواج گرمازا شده است؛ همچنان که سوخت‌های فسیلی و استفاده نامتناسب و گسترده از آنها، سبب افزایش دی اکسید کربن زمین و ایجاد پدیده گازهای گلخانه‌ای شده است. وجود گازهای سمی منتشر شده از فعالیت‌های صنعتی، به اسیدی شدن باران‌ها انجامیده و آب‌های مصرفی و فضای حیاتی موجودات دریایی را مسموم کرده و سلامت انسانها را به خطر انداخته است.
حقوق محیط زیست در سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السلام
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به این موضوع بسیار اهمیت می‌داده است. برخی از سخنان آن حضرت شاهد مثالی است بر این موضوع: «هرکس درختی بنشاند که انسانی یا دیگر مخلوق خدا از آن بخورد، برای وی صدقه‌ای است»1؛ « هر کسی درختی بنشاند، خدا به اندازه میوه‌ای که از آن درخت برون می‌شود، برای وی پاداش ثبت می‌کند»2؛ « [خداوند] درخت را برای انسان آفرید؛ پس او را مکلف گرداند که درخت بکارد، آن را آبیاری کند و در حفظ آن بکوشد»3؛ «هرکس درخت محتاج به آبیاری را سیراب نماید، گویی انسان مؤمن تشنه‌ای را سیراب کرده است».4
حضرت در حدیث ارزشمند دیگری، زمین را همچون مادری می‌داند که حفاظت و مراقبت از آن بر همگان واجب و لازم است: « زمین را خوب نگاه دارید که گویی مادر شماست. هرکس بر روی زمین خوبی کند یا بدی کند، زمین خبر می‌دهد».5
همچنین درباره حفظ حقوق حیوانات و برخورد ملاطفت آمیز با آنها توصیه‌های فراوانی از آن حضرت وارد شده است که شامل نهی شدید از اذیت و کشتن نابجای حیوانات و رسیدگی کامل به آنها می‌باشد: « چهارپا و مَرکب بر صاحبش شش حق دارد: هرگاه پیاده شد، به او علف دهد؛ هرگاه از کنار آب گذشت، آب را بر او عرضه کند؛ او را نزند، مگر از روی حق؛ بیش از طاقتش بر او بار نگذارد؛ بیش از طاقتش او را راه نبرد و او را زیر بار سنگین‌ِ خود نایستند»6؛ «هر حیوان، پرنده یا غیر آن که به ناحق کشته شود، روز قیامت با قاتل خویش مخاصمه کند»7؛ «هر کسی گنجشکی را بیهوده بکشد، روز قیامت [آن گنجشک] بیاید و نزد عرش فریاد زند و گوید: «پروردگارا! از این بپرس: چرا مرا بی فایده کشت؟»8؛ « زنی به جهنم رفت؛ زیرا گربه‌ای را بسته بود و چیزی بدو نخورانید و نگذاشت از چیزهای زمین بخورد تا مرد».9
سیره امام علی علیه السلام نیز مشحون حمایت از حقوق محیط زیست و رعایت حقوق حیوانات است. حضرت در بخشی از نامه‌ای که به کارگزارانش نگاشته است، درباره حقوق حیوانات چنین فرموده است: « در رساندن حیوانات، آن را به دست چوپانی بسپار که خیرخواه و مهربان، امین و حافظ که نه سختگیر باشد و نه ستمکار، نه تند براند و نه حیوانات را خسته
کند. سپس آنچه از بیت‌المال جمع آوری شد؛ برای ما بفرست، تا در نیازهایی که خدا اجازه فرموده مصرف کنیم. هر گاه حیوانات را به دست فردی امین سپردی، به او سفارش کن بین شتر و نوزادش جدایی نیفکند و شیر آن را ندوشد، تا به بچه‌اش زیان وارد نشود.
در سوار شدن بر شتران عدالت را رعایت کند و حال شتر خسته یا زخمی را که سواری دادن برای او سخت است، مراعات بنماید. آنها را در سر راه، به درون آب ببرد، و از جاده‌هایی که دو طرف آن علف‌زار است، به جاده بی علف نکشاند، و هرچند گاه شتران را مهلت دهد تا استراحت کنند، و هر گاه به آب و علف‌زار رسید، فرصت دهد علف بخورند و آب بنوشند، تا آن گاه که به اذن خدا بر ما وارد شوند، فربه و سرحال، نه خسته و کوفته باشند، تا آنها را بر اساس رهنمود قرآن و سنت پیامبر تقسیم کنیم. عمل به دستورهای یاد شده، مایه بزرگی پاداش و نیز هدایت تو خواهد بود».10
حقوق زیست محیطی در عصر ظهور
فضای زیستی و موجودات ساکن در این قلمرو، در عصر ظهور از نهایت مواهب حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برخوردار شده، طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.
تطهیر و نورانیت زمین
در عصر مهدوی، زمین با لطف الهی از هر جور و ستمی تطهیر می‌شود و با نور الهی منور و تابان می‌گردد. در حدیثی از امام رضا علیه السلام در این باره آمده است: « خداوند، به واسطه او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] زمین را از هر گونه جور و ظلم، مطهر و منزّه می‌کند. پس هنگامی که وی خروج کند، زمین با نور پروردگار، نورانی شده و ترازوی عدالت، میان مردم حکم فرما می‌شود. پس از آن، دیگر احدی به دیگری ظلم نمی‌کند. او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] کسی است که زمین به رایش در نور دیده می‌شود».11
رضایت و سرور موجودات زمین
روایات بی شماری در تبیین عصر مهدوی، حاکی از نهایت رضایت تمام ساکنان و موجودات از حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است. در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است: « زمین، از عدل پر می‌شود؛ همان طور که پیش‌تر، از جور پرشده بود. در خلافت او، اهل زمین و اهل آسمان و پرنده در هوا، از این حکومت راضی و خوشحال هستند» . 12
پی نوشت:
1. نهج‌الفصاحه، ص493.
2. همان، ص535.
3. بحارالانوار، ج3، ص86.
4. وسائل‌الشیعه، ج12، ص 25.
5. نهج‌الفصاحه، ص663.
6. مستدرک‌الوسائل، ج8 ، ص258.
7. وسایل‌الشیعه، ج8، ص319.
8. نهج‌الفصاحه، ص526.
9. همان.
10. نهج‌البلاغه، نامه 25.
11. بحارالانوار، ج52، ص322.
12. همان، ج51، ص95.
محیط زیست در عصر ظهور
امنیت و صلح دوستی در میان انسانها، حیوانات و گیاهان محصول عدالت گستری و ظلم ستیزی حکومت مهدوی و رعایت حقوق محیط زیست و ساکنان آن، امنیت و برقراری صلح و دوستی در فراخنای هستی است. حتی حیواناتی که به کینه جویی و تقابل با هم شهره بوده‌اند، در کمال مسالمت و آرامش به زندگی مودت آمیز کنار هم خواهند پرداخت.« حیوانات وحشی، امنیت می‌یابند تا حدی که همانند چهارپایان اهلی در راههای زمین به گردش در آمده و به چرا مشغول می‌شوند».1
در روایت دیگری آمده است: «نام او نام پیامبر صلی الله علیه و آله است. به عدالت، امر کرده و خود بدان عمل می‌کند و از منکر نهی نماید. خداوند، توسط وی از ظلم جلوگیری کرده و شک و عدم بصیرت‌ها را می‌زداید. گرگ و گوسفند در ایام او با هم به چرا می‌پردازند و ساکنان آسمان و پرنده در هوا و ماهی‌های دریا از او راضی و خشنود هستند».2
فعلیت یافتن همه قابلیت‌های محیط زیست
از آنجا که عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای خویش و ایفای اهلیت‌ها و رعایت و استیفای کلیه حقوق‌ها آمده است، در حکومت مهدوی، هر موجودی ـ اعم از انسان، حیوان و نبات ـ باید به عالی‌ترین جایگاه و به تحقق کلیه استعدادها و قابلیت‌های خود برسد. چنین است که در عصر مهدوی، افزون بر جامعه بشری، محیط زیست ارضی و سماوی و کلیه موجودات ساکن در آنها، به عالی‌ترین و نهایی‌ترین حد تحقق قابلیت‌های خود دست می‌یابند؛ به همین دلیل، آسمان و زمین، ثروت‌های مکنون خود را بیرون می‌ریزند و هر گونه آلودگی و لوث را از خود دور می‌سازند و پوشش گیاهی تمام عالم را فرا می‌گیرد. در حدیثی از امام علی علیه السلام می‌خوانیم: «پس مردم را مورد خطاب قرار داده و سپس زمین را به عدالت، بشارت می‌دهد. در این هنگام، آسمان، باران خود را عطا کرده و درختان، میوه‌های خود را فرو می‌فرستند. زمین، کلیه رستنی‌های خود را عرضه کرده برای اهل عالم و خود را با این گیاهان زینت می‌بخشد ...؛ هم چنان که زمین برای مردم کنج‌های خود را خارج می‌سازد».3
عمران و آبادانی هماهنگ محیط زیست
در پاره‌ای روایات، به گونه‌ای دقیق‌تر و مصداقی‌تر به آبادانی زمین اشاره شده و حتی آمده است که تمام ویرانه‌های زمین آباد می‌شود. در حدیثی از امام باقر علیه السلام آمده است: « خداوند، دین خود را به وسیله او بر تمام مکتب‌های جهان پیروز می‌کند؛ هر چند مشرکان ناخشنود و مخالف باشند؛ ویرانی‌های زمین آبادی می‌شود ... ».4
در حدیثی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: «مهدی مسجدی بیرون کوفه می‌سازد که هزار در داشته باشد. خانه‌های کوفه به نهر کربلا و حیره متصل می‌شود؛ به طوری که مردی روز جمعه، سوار استر تندرو می‌شود تا خود را به نماز برساند، ولی به نماز نمی‌رسد».5
این روایات، حاکی از عمران، آبادانی و توسعه هماهنگ محیط زیست انسانی، حیوانی و گیاهی در کل عالم است. این نیز ماحصل حمایت کامل از حقوق زیست محیطی در آن دوران درخشان است. نتیجه چنین وضعیتی آن است که حتی کره زمین در مقایسه با وضعیت بهینه خویش و از اینکه در زیر قدم‌های یاران امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف قرار می‌گیرد، به خود بالیده و احساس غرور و افتخار می‌کند: «گویا یاران قائم را می‌بینم که بر شرق و غرب جهان احاطه یافته‌اند و همه چیز تحت فرمان آن‌هاست؛ حتی درندگان زمین و پرندگان شکاری آسمان، پی رضایت آنها خواهند بود و همه چیز حتی این نقطه زمین بر نقطه دیگر آن اظهار فخر و غرور می‌کند و می‌گوید: امروز مردی از یاران قائم بر من قدم نهاد و عبور کرد».6
مقابله با آلاینده‌ها
در آن دوران وضعیت به گونه‌ای می‌شود که اگر آلایندگی محیط زیست منحصر به اشراف بر یک منزل یا ریزش آب از ناودان‌های منازل به محیط عمومی باشد یا اینکه مسجد مشرف به خانه‌های مردم شود یا حتی بخشی از یک بنا در راههای عمومی ساخته شده باشد، با برخورد حکومت مواجه شده و این مورد ـ هر چند با تخریب مسجد ـ برطرف می‌شود: «هنگامی که قائم ما قیام کند، چهار مسجد را در کوفه منهدم می‌کند و هیچ مسجد مشرفی را نمی‌گذارد، جز اینکه کنگره و اشراف آن را خراب می‌کند و به حال ساده و بدون اشراف می‌گذارد. شاهراه‌ها را توسعه می‌دهد؛ هر گوشه‌ای از خانه‌ها را که در راه عمومی واقع است، اصلاح می‌کند و ناودان‌ها را که مشرف به راه مردم است، بر می‌دارد. هر بدعتی را بر طرف می‌سازد و هر سنتی را باقی می‌گذارد».7
تعالی معنوی محیط زیست
در دولت مهدوی حیوانات وحشی، تعالی پیشه کرده و با کنار گذاشتن توحش، رام گشته و تکامل می‌یابند. در برخی روایت، حیوانات عادی هم کارهای مخرب خود را کنار می‌نهند تا جایی که حیوانی مانند موش دیگر انبانی را پاره نمی‌کند. این تکامل خواهی، تنها به حیوانات و نباتات محدود نمی‌شود؛ بلکه جمادات نیز می‌خواهند به این حیات طیبه وارد شده و به نهضت جهانی امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف مساعدت کنند. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: «وقتی با اراده خدا، قائم قیام کند و چون ظهور کند، کافران و مشرکان از قیام و ظهور وی ناراضی و نگرانند؛ زیرا اگر کافر یا مشرکی پشت صخره‌ای نهان شود، آن صخره به صدا در آِید و گوید: ای مسلمان! در پناه من، کافر یا مشرکی مخفی شده است؛ او را به قتل برسان. وی اقدام کرده و او را به هلاکت می‌رساند».8
عاری بودن نبردها از تخریب‌های زیست محیطی
در دوره ظهور امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف، یاران وی به مجازات و قتل و نابودی ستمگران اقدام خواهند کرد و همانند عمل جراحی لازمی، جامعه اسلامی و سایر جوامع جهانی را از لوث وجود سرکشان و ستم پیش‌گان پاک می‌کنند؛ زیرا بدون این اقدامات، هرگز بساط ظلم زورمداران برچیده نشده و عدالت، حاکمیت پیدا نمی‌کند. اگر امام با سیاست ملایمت و گذشت با آنها رفتار کند، هرگز ترفندها و توطئه‌های جدید مستکبران و فساد کنندگان در زمین از بین نخواهد رفت. حضرت، در عصر قیام ـ بنا به روایات ـ توبه ظاهری هیچ مجرم و جنایت کاری را نمی‌پذیرد. همان طور که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در براندازی نظام جاهلی جهاد پیشه کرد و با کافران به قتال و کارزار پرداخت، قیام مهدوی نیز علاوه بر تأسی به سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله در این زمینه، حتی سخت گیری بر ستمگران را جایگزین رأفت نبوی می‌نماید.
متأسفانه برخی از دشمنان یا حتی دوستان نا آگاه در میزان اعمال خشونت و کشتار حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف چنان راه غلو پیشه کرده‌اند که قاطعانه می‌گویند: حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف در تقابل با دشمنان خویش،به جنگ هسته‌ای خواهد پرداخت و آنها را با این سلاح مهیب به ورطه نابودی خواهد کشاند. اما حقیقت این است که در عصر ظهور، نه تنها نیازی به سلاح هسته‌ای نیست؛ بلکه نبرد حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف با دشمنان، فاقد تخریب زیست محیطی و ایجاد فجایع محیط زیستی ـ مشابه آنچه امروز اتفاق می‌افتد ـ خواهد بود.
امام زمان (عج)
بنا بر روایات، کشتار امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف همانند کشتارهای بی هدف امروزی نیست. حضرت با استفاده از علم لدنی خویش؛ تنها کسانی را که به هیچ وجه اصلاح پذیر نیستند، هلاک می‌سازد و بقیه بدکاران قابل اصلاح را به حال خود رها می‌کند تا توبه کنند و اصلاح شوند؛ همان طور که در روایات، نعمت‌های عصر ظهور، هم برای نیکوکاران و هم بدکاران لحاظ شده است.9
از سوی دیگر طبق روایت، انهدام بخش قابل توجهی از جامعه بشری توسط حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف صورت نمی‌گیرد؛ از این رو نمی‌توان آن را محصول عملیات نظامی و تخریبی حضرت دانست؛ بلکه این اتفاق قبل از ظهور و به دست خود انسانها در اثر منازعات جوامع انسانی حاصل می‌شود. به این ترتیب در همه گیتی، فریاد موعود خواهی بلند شده و مردم، نجات خود را از خداوند طلب می‌کنند. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: « قبل از ظهور قائم دو نوع مرگ و مردن، گریبان مردم را می‌گیرد: یکی مرگ سرخ و دیگری مرگ سفید؛ مرگ سرخ، با شمشیر است و مرگ سفید، طاعون. از هر هفت نفر، پنج نفر از بین می‌روند و دو نفر باقی می‌مانند».10
در حدیثی از امام علی علیه السلام نیز آمده است: « مهدی خروج نمی‌کند، تا اینکه قبل از او، ثلث مردم کشته می‌شوند و ثلث دیگر می‌میرند و ثلث باقی می‌مانند».11
بخش مهدویت تبیان
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج52، ص316.
2. همان، ج36، ص219.
3. همان، ج53، ص85.
4. همان، ج52، ص190.
5. شیخ طوسی، الغیبه، ص468
6. بحارالانوار، ج52، ص327.
7. همان، ص333.
8. همان، ج52، ص324.
9. ر.ک:حجازی، سید علیرضا، عصر مهدویت و حقوق محیط زیست، نشریه انتظار موعود، ش 24.
10. بحارالانوار، ج 52، ص ص207.
11. معجم احادیث امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف، ج3، ص21.
در روایت دیگری آمده است: «نام او نام پیامبر صلی الله علیه و آله است. به عدالت، امر کرده و خود بدان عمل می‌کند و از منکر نهی نماید. خداوند، توسط وی از ظلم جلوگیری کرده و شک و عدم بصیرت‌ها را می‌زداید. گرگ و گوسفند در ایام او با هم به چرا می‌پردازند و ساکنان آسمان و پرنده در هوا و ماهی‌های دریا از او راضی و خشنود هستند».2
فعلیت یافتن همه قابلیت‌های محیط زیست
از آنجا که عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای خویش و ایفای اهلیت‌ها و رعایت و استیفای کلیه حقوق‌ها آمده است، در حکومت مهدوی، هر موجودی ـ اعم از انسان، حیوان و نبات ـ باید به عالی‌ترین جایگاه و به تحقق کلیه استعدادها و قابلیت‌های خود برسد. چنین است که در عصر مهدوی، افزون بر جامعه بشری، محیط زیست ارضی و سماوی و کلیه موجودات ساکن در آنها، به عالی‌ترین و نهایی‌ترین حد تحقق قابلیت‌های خود دست می‌یابند؛ به همین دلیل، آسمان و زمین، ثروت‌های مکنون خود را بیرون می‌ریزند و هر گونه آلودگی و لوث را از خود دور می‌سازند و پوشش گیاهی تمام عالم را فرا می‌گیرد. در حدیثی از امام علی علیه السلام می‌خوانیم: «پس مردم را مورد خطاب قرار داده و سپس زمین را به عدالت، بشارت می‌دهد. در این هنگام، آسمان، باران خود را عطا کرده و درختان، میوه‌های خود را فرو می‌فرستند. زمین، کلیه رستنی‌های خود را عرضه کرده برای اهل عالم و خود را با این گیاهان زینت می‌بخشد ...؛ هم چنان که زمین برای مردم کنج‌های خود را خارج می‌سازد».3
عمران و آبادانی هماهنگ محیط زیست
در پاره‌ای روایات، به گونه‌ای دقیق‌تر و مصداقی‌تر به آبادانی زمین اشاره شده و حتی آمده است که تمام ویرانه‌های زمین آباد می‌شود. در حدیثی از امام باقر علیه السلام آمده است: « خداوند، دین خود را به وسیله او بر تمام مکتب‌های جهان پیروز می‌کند؛ هر چند مشرکان ناخشنود و مخالف باشند؛ ویرانی‌های زمین آبادی می‌شود ... ».4
در حدیثی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: «مهدی مسجدی بیرون کوفه می‌سازد که هزار در داشته باشد. خانه‌های کوفه به نهر کربلا و حیره متصل می‌شود؛ به طوری که مردی روز جمعه، سوار استر تندرو می‌شود تا خود را به نماز برساند، ولی به نماز نمی‌رسد».5
این روایات، حاکی از عمران، آبادانی و توسعه هماهنگ محیط زیست انسانی، حیوانی و گیاهی در کل عالم است. این نیز ماحصل حمایت کامل از حقوق زیست محیطی در آن دوران درخشان است. نتیجه چنین وضعیتی آن است که حتی کره زمین در مقایسه با وضعیت بهینه خویش و از اینکه در زیر قدم‌های یاران امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف قرار می‌گیرد، به خود بالیده و احساس غرور و افتخار می‌کند: «گویا یاران قائم را می‌بینم که بر شرق و غرب جهان احاطه یافته‌اند و همه چیز تحت فرمان آن‌هاست؛ حتی درندگان زمین و پرندگان شکاری آسمان، پی رضایت آنها خواهند بود و همه چیز حتی این نقطه زمین بر نقطه دیگر آن اظهار فخر و غرور می‌کند و می‌گوید: امروز مردی از یاران قائم بر من قدم نهاد و عبور کرد».6
مقابله با آلاینده‌ها
در آن دوران وضعیت به گونه‌ای می‌شود که اگر آلایندگی محیط زیست منحصر به اشراف بر یک منزل یا ریزش آب از ناودان‌های منازل به محیط عمومی باشد یا اینکه مسجد مشرف به خانه‌های مردم شود یا حتی بخشی از یک بنا در راههای عمومی ساخته شده باشد، با برخورد حکومت مواجه شده و این مورد ـ هر چند با تخریب مسجد ـ برطرف می‌شود: «هنگامی که قائم ما قیام کند، چهار مسجد را در کوفه منهدم می‌کند و هیچ مسجد مشرفی را نمی‌گذارد، جز اینکه کنگره و اشراف آن را خراب می‌کند و به حال ساده و بدون اشراف می‌گذارد. شاهراه‌ها را توسعه می‌دهد؛ هر گوشه‌ای از خانه‌ها را که در راه عمومی واقع است، اصلاح می‌کند و ناودان‌ها را که مشرف به راه مردم است، بر می‌دارد. هر بدعتی را بر طرف می‌سازد و هر سنتی را باقی می‌گذارد».7
تعالی معنوی محیط زیست
در دولت مهدوی حیوانات وحشی، تعالی پیشه کرده و با کنار گذاشتن توحش، رام گشته و تکامل می‌یابند. در برخی روایت، حیوانات عادی هم کارهای مخرب خود را کنار می‌نهند تا جایی که حیوانی مانند موش دیگر انبانی را پاره نمی‌کند. این تکامل خواهی، تنها به حیوانات و نباتات محدود نمی‌شود؛ بلکه جمادات نیز می‌خواهند به این حیات طیبه وارد شده و به نهضت جهانی امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف مساعدت کنند. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: «وقتی با اراده خدا، قائم قیام کند و چون ظهور کند، کافران و مشرکان از قیام و ظهور وی ناراضی و نگرانند؛ زیرا اگر کافر یا مشرکی پشت صخره‌ای نهان شود، آن صخره به صدا در آِید و گوید: ای مسلمان! در پناه من، کافر یا مشرکی مخفی شده است؛ او را به قتل برسان. وی اقدام کرده و او را به هلاکت می‌رساند».8
عاری بودن نبردها از تخریب‌های زیست محیطی
در دوره ظهور امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف، یاران وی به مجازات و قتل و نابودی ستمگران اقدام خواهند کرد و همانند عمل جراحی لازمی، جامعه اسلامی و سایر جوامع جهانی را از لوث وجود سرکشان و ستم پیش‌گان پاک می‌کنند؛ زیرا بدون این اقدامات، هرگز بساط ظلم زورمداران برچیده نشده و عدالت، حاکمیت پیدا نمی‌کند. اگر امام با سیاست ملایمت و گذشت با آنها رفتار کند، هرگز ترفندها و توطئه‌های جدید مستکبران و فساد کنندگان در زمین از بین نخواهد رفت. حضرت، در عصر قیام ـ بنا به روایات ـ توبه ظاهری هیچ مجرم و جنایت کاری را نمی‌پذیرد. همان طور که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در براندازی نظام جاهلی جهاد پیشه کرد و با کافران به قتال و کارزار پرداخت، قیام مهدوی نیز علاوه بر تأسی به سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله در این زمینه، حتی سخت گیری بر ستمگران را جایگزین رأفت نبوی می‌نماید.
متأسفانه برخی از دشمنان یا حتی دوستان نا آگاه در میزان اعمال خشونت و کشتار حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف چنان راه غلو پیشه کرده‌اند که قاطعانه می‌گویند: حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف در تقابل با دشمنان خویش،به جنگ هسته‌ای خواهد پرداخت و آنها را با این سلاح مهیب به ورطه نابودی خواهد کشاند. اما حقیقت این است که در عصر ظهور، نه تنها نیازی به سلاح هسته‌ای نیست؛ بلکه نبرد حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف با دشمنان، فاقد تخریب زیست محیطی و ایجاد فجایع محیط زیستی ـ مشابه آنچه امروز اتفاق می‌افتد ـ خواهد بود.
امام زمان (عج)
بنا بر روایات، کشتار امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف همانند کشتارهای بی هدف امروزی نیست. حضرت با استفاده از علم لدنی خویش؛ تنها کسانی را که به هیچ وجه اصلاح پذیر نیستند، هلاک می‌سازد و بقیه بدکاران قابل اصلاح را به حال خود رها می‌کند تا توبه کنند و اصلاح شوند؛ همان طور که در روایات، نعمت‌های عصر ظهور، هم برای نیکوکاران و هم بدکاران لحاظ شده است.9
از سوی دیگر طبق روایت، انهدام بخش قابل توجهی از جامعه بشری توسط حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف صورت نمی‌گیرد؛ از این رو نمی‌توان آن را محصول عملیات نظامی و تخریبی حضرت دانست؛ بلکه این اتفاق قبل از ظهور و به دست خود انسانها در اثر منازعات جوامع انسانی حاصل می‌شود. به این ترتیب در همه گیتی، فریاد موعود خواهی بلند شده و مردم، نجات خود را از خداوند طلب می‌کنند. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: « قبل از ظهور قائم دو نوع مرگ و مردن، گریبان مردم را می‌گیرد: یکی مرگ سرخ و دیگری مرگ سفید؛ مرگ سرخ، با شمشیر است و مرگ سفید، طاعون. از هر هفت نفر، پنج نفر از بین می‌روند و دو نفر باقی می‌مانند».10
در حدیثی از امام علی علیه السلام نیز آمده است: « مهدی خروج نمی‌کند، تا اینکه قبل از او، ثلث مردم کشته می‌شوند و ثلث دیگر می‌میرند و ثلث باقی می‌مانند».11
بخش مهدویت تبیان
پی نوشت:
1. بحارالانوار، ج52، ص316.
2. همان، ج36، ص219.
3. همان، ج53، ص85.
4. همان، ج52، ص190.
5. شیخ طوسی، الغیبه، ص468
6. بحارالانوار، ج52، ص327.
7. همان، ص333.
8. همان، ج52، ص324.
9. ر.ک:حجازی، سید علیرضا، عصر مهدویت و حقوق محیط زیست، نشریه انتظار موعود، ش 24.
10. بحارالانوار، ج 52، ص ص207.
11. معجم احادیث امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف، ج3، ص21.