طبیعت، نماد همیاری است

طبیعت، نماد همیاری است. بال های گشاده بدون آسمان به چه کار می آیند؟ زمین بدون باران چگونه می تواند بار بیاورد؟ همیاری اولین نیاز و آخرین گام در مسیر تکاملی انسان است. انسان همیشه احساس می کند برای انجام کارهای بزرگ باید قوی تر و داناتر شود، اما هر چه پیش می رود ابعاد کارها را بزرگ تر از آن می یابد که قبلا یافته است.شناخت تمام زوایای طبیعت و استفاده درست از آن، ازجمله مواردی است که به موازات کهنسالی زمین هر روز پیچیده تر شده و بر اهمیتش افزوده می شود. انسان امروز از پیامدهای بهره برداری های مفرط از طبیعت آنچنان به وحشت افتاده که حاضر است خود را از بهره برداری معقول هم محروم کند، در صورتی که رمز ماندگاری و خط قرمز طبیعت برای بهره برداری حفظ اصل سرمایه طبیعت است.

سرمایه طبیعت خیلی راحت در زیر پای تمام انسان ها گسترده شده، به طوری که می توانند نه به قدر توانایی که به قدر رفع نیازهای اولیه استفاده کنند. تمام مشکل طبیعت با انسان ها نیز در همین ۲ نکته یعنی «به قدر توانایی و به قدر رفع نیاز» نهفته است. پس چاره ای جز تمکین به خرد جمعی در قالب همیاری سازمان یافته وجود ندارد. باید بپذیریم که سرمایه انسانی و سرمایه منابع طبیعی در محدوده جغرافیایی هر کشور جایگزین ندارد و آنچه این دو سرمایه را در کنار هم پایدارتر می کند ایجاد فرهنگ و تفاهم اجتماعی براساس منافع اجتماعی است. همیاری، محصول تفاهم اجتماعی است.تفاهم اجتماعی می گوید اگر به استمرار زندگی نیاز نداریم برای هر گونه رفتار با طبیعت مجاز هستیم. ما فاصله تولد تا مرگ را با طبیعت طی می کنیم. اگر بخواهیم در مورد طبیعت آن گونه که تا حالا فکر می کردیم فکر کنیم باید بدانیم طولی نخواهد کشید که در خاطره ها دنبال طبیعت خواهیم گشت.

تفاهم اجتماعی می گوید نمی توانیم کاری کنیم که مرغان حرص و طمع بالای سر ما پرواز نکنند، ولی می توانیم کاری کنیم که بالای سر ما آشیانه نسازند. پس باید سقف آرزوها و خواسته هایمان از طبیعت را آنقدر بالا ببریم که در طبیعت جا بگیرد. به قول گاندی، هیچ وقت نمی توان با مشت گره کرده دست یکی را به گرمی فشرد. در دنیایی که انسان های زیاده خواه برای ارضای هواهای نفسانی خود درختان و حیات وحش را از بین می برند مطمئن باشیم که اگر برای آگاه کردن آنها حرکت نکنیم به جای آن که فکر و هوش ما در دست آنها برای نجات طبیعت باشد آنها از طبیعت سلاحی برای کشتار ما خواهند ساخت.بنابراین اگر برای کسب تفاهم اجتماعی در راستای حفظ طبیعت در مقابل سرمایه اجتماعی زانو نزنیم آن گاه باید در مقابل بلاها و قهر طبیعت زانو بزنیم. به مردم بگوییم که طبیعت همچون پروانه ای است که هرچه دنبالش کنیم از ما فرار خواهد کرد، اما اگر بنشینیم و نگاهش کنیم آرام در شانه ما خواهد نشست.

پس باید نگاهمان به همیاری باشد. همیاری ویژگی خاص انسان نیست. تمامی جانداران کره زمین به اقتضای طبیعتشان از همیاری سود می برند. حس همیاری ربطی به بزرگواری انسان ندارد، چون این حس ریشه در منطق و آینده نگری تمامی موجودات زنده دارد. مسلما ابعاد آینده نگری در انسان و سایر موجودات با هم فرق می کند. همکاری ضرورتی برای ادامه بقاست. اگر در روی زمین همکاری وجود نداشت حیات از موجودات تک سلولی فراتر نمی رفت.البته براساس تئوری تکامل که بر پایه جهش های ژنی و انتخاب طبیعی بنا شده آنهایی که بیشتر از دیگران با طبیعت و محیط اطرافشان سازگار می شوند بقای خود را تضمین می کنند. همکاری و تعاون یکی از راه های کنترل رقابت است؛ رقابتی که قاتل طبیعت به شمار می رود. برخلاف عقاید گذشته اصل بقا بر فایده فردی استوار نیست، بلکه بر همیاری استوار است. آنچه بر حفظ و بهره برداری از همیاری قوام می بخشد فراگیری اهداف و انگیزه های همیاری است که در حال حاضر و آینده هیچ چیزی فراگیرتر از حفظ منابع خدادادی سراغ نداریم.

همه ما کم و بیش می دانیم که چه نوع ماده غذایی را باید مصرف و از کدام موادی باید پرهیز کنیم. اما نکته ای که اغلب مورد غفلت واقع می شود، ضرورت تولید مناسب و استاندارد مواد غذایی است زیرا این امر بر سلامت محیط زیست تاثیرگذار است. در این مطلب به نقل از «نیوزویک» به ۹ ماده غذایی اشاره شده که تولید آن برای محیط زیست مضر است.

برنج؛

غذای اصلی نیمی از جمعیت جهان برنج است اما برای کشت برنج به یک سوم آب شیرین سیاره زمین نیاز است. خوشبختانه سیستم جدید کشاورزی به نام (SRI) ترویج شده است تا کشاورزان بتوانند ۵۰ درصد برنج بیشتری را با مصرف آب کمتری کشت کنند.

بنیاد اکسفام (Oxfam) تلاش می کند که تا سال ۲۰۲۵ کشورهای تولید کننده برنج را به کشت ۲۵ درصد محصول خود با سیستم SRI ترغیب کند.

مواد غذایی اصلاح شده؛

به عقیده کارشناسان بعید است که تمامی مضرات مواد گیاهی و غذایی اصلاح شده، مشخص شده باشد، به چند نگرانی عمده درباره این مواد اصلاح شده اشاره می کنیم.

ـ میزان پایین تنوع زیستی: با مقاوم کردن محصولی به نوع خاص حشره، احتمال از بین رفتن منبع غذایی حیوانات دیگر وجود دارد. علاوه بر آن ممکن است این تغییر ساختار ژنتیکی باعث سمی شدن گیاه شود و برای حیوانات مصرف کننده کشنده باشد.

ـ انتشار ژن های اصلاح یافته: احتمال ماندن ژن های کاشته شده گیاهان در مزارع کشاورزی انتخاب شده ضعیف است. این ژن ها از طریق گردافشانی انتشار می یابد و ژن های تغییر یافته خود را با محصولات اصلاح نشده تقسیم می کند.

ـ ایجاد بیماری های جدید: برخی مواد غذایی با استفاده از باکتری و ویروس اصلاح می شود، از این رو این محصولات ممکن است باعث بروز بیماری های جدید شود.

شکر؛

سالانه بیش از ۱۲۵ میلیون تن شکر در ۱۲۱ کشور تولید می شود. تولید به این حجم شکر روی زمین تاثیر می گذارد. گزارش سازمان (WWF) در سال ۲۰۰۴ نشان می دهد تولید شکر نسبت به محصولات دیگر بیشترین ضرر زیستی را بر جا می گذارد، آن هم به علت تخریب زیستگاه موجودات و مصرف بالای آب و حشره کش. علاوه بر آن آب آلوده که طی روند تولید نیشکر به وجود می آید، برای سیاره ما مضر است.

گوشت؛

نتایج بررسی ها نشان می دهد اگر هر شهروند آمریکایی، تنها یک وعده غذای تهیه شده با مرغ را با سبزیجات جایگزین کند، مقدار تولید دی اکسیدکربن آن معادل با زمانی است که بیش از نیم میلیون خودرو را از جاده های این کشور حذف کنیم. نتایج مطالعات سازمان مواد غذایی و کشاورزی سازمان ملل درباره گوشت و محیط زیست نشان داد:

ـ ۱۸ درصد از گازهای گلخانه ای از تولید دام به وجود می آید که بیشتر به علت حمل و نقل آن هاست.

ـ ۷۰ درصد جنگل های آمازون برای ایجاد چراگاه پاک سازی شده است.

ـ دام ۲۰درصد از حیوانات زمین را تشکیل می دهد و ۳۰ درصد زمین را اشغال کرده است.

فست فود؛

تهیه این نوع غذا به سلامت جسمی ما ضرر می رساند. علاوه بر این یک وعده فست فود معمولی که بسته بندی می شود، همراه با نی، قاشق، چاقوی پلاستیکی و چاشنی ها، یک بار مصرف است از این رو تهیه این نوع غذا با افزایش زباله های شهری همراه است. اما این تنها بسته بندی نیست که مشکل ساز است، نتایج بررسی های اخیر در هنگ کنگ نشان می دهد رستوران هایی که فست فود همبرگر تولید می کنند، ترکیب آلوده کننده ای مانند آن چه یک خودرو پس از پیمودن ۱۶۰۹ کیلومتر تولید می کند، بر جای می گذارند.گاز گلخانه ای که سالانه به علت تولید و مصرف چیزبرگر تولید می شود مساوی با گاز گلخانه ای است که توسط ۶.۵ میلیون تا ۱۹.۵ میلیون خودرو تولید می شود.

مواد غذایی حاوی روغن نخل؛

این روغن در چیپس، کراکر، شکلات، مارگارین و محصولات کنسروی یافت می شود. سالانه حدود ۴۰ میلیون تن روغن نخل که ارزان ترین روغن پخت و پز جهان است، تولید می شود که ۸۵ درصد آن در اندونزی و مالزی صورت می گیرد. در این کشورها روزانه ۷۷ کیلومتر مربع جنگل از درخت پاک سازی می شود. کشت درخت نخل بزرگترین میزان تخریب جنگل را به وجود می آورد. با از بین رفتن جنگل های استوایی، تقریبا تمامی حیات وحش از جمله ببر، خرس و حیوانات دیگر در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

مواد غذایی بسته بندی و فرآوری شده؛

اغلب مواد غذایی در فروشگاه ها بسته بندی و فرآورده است که به سیاره ما ضرر می رساند. غذاهای فرآوری شده دارای مواد شیمیایی متعدد است و برای روند تولید آن به انرژی زیادی نیاز است. اضافه بر آن تمامی مواد بسته بندی از گورستان زباله سر در می آورد.

در نتیجه پلاستیک که تجزیه آن هزاران سال طول می کشد، محیط را مسموم می کند. متأسفانه بسته بندی های کاغذی که برای محیط زیست ضرر کمتری دارد نیز با یک لایه نازک پلاستیکی پوشانده شده است. راه حل چیست؟ مواد غذایی تازه مانند سبزی و میوه بخرید. برنج، جو، پاستا را به صورت کیلویی خریداری کنید.

اغلب مواد غذایی غیر ارگانیک؛

مواد غذایی ارگانیک بدون استفاده از حشره کش کشت می شود. این امر مانع از ورود مواد شیمیایی به منابع آب و فرسایش خاک می شود. روش کشاورزی ارگانیک به ۳۰ درصد انرژی و آب کمتری نسبت به روش سنتی نیاز دارد.

نان سفید؛

همه ما می دانیم که نان های سبوس دار و گندم نسبت به نان سفید ارزش غذایی بیشتری دارد.اما غیر از آن نان سبوس دار به محیط ضرر کمتری می رساند زیرا برای تهیه نان سفید به روند اصلاح نیاز است و این یعنی صرف انرژی و منابع بیشتر که برای سیاره زمین مضر است.