مرگبارترین مشکلات زیست محیطی

به رغم افزایش امید به زندگی، گسترش دسترسی به آموزش و پرورش و نرخ های پایین تر فقر و گرسنگی، همچنان مسیری طولانی پیش روی جهان برای بهبود کیفیت زندگی مردم وجود دارد. تقریبا یک میلیارد نفر از مردم جهان شب را با شکم گرسنه به صبح می رسانند، 1.2 میلیارد نفر در فقر مفرط به سر می برند، 2.6 میلیارد نفر به آب آشامیدنی سالم و بهداشت مناسب دسترسی ندارند، و نزدیک به سه میلیارد نفر برای گرمایش و پخت و پز، موادی مضر را در داخل خانه های خود می سوزانند.

هر ساله، ده میلیون نفر از بیماری های عفونی مانند مالاریا، اچ آی وی، و سل به همراه ذات الریه و اسهال جان خود را از دست می دهند. بنابر ارزیابی های صورت گرفته، فقدان آب و بهداشت، سالانه حداقل مرگ 300 هزار نفر را موجب می شوند. همچنین، سوء تغذیه جان حداقل 1.4 میلیون کودک را می گیرد.

فقر یکی از قاتلان اصلی محسوب می شود. کودکان به واسطه فقر از تغذیه مناسب برخوردار نبوده و در همسایگی آب های آلوده و بهداشت ناکافی زندگی می کنند. از این رو است که بیماری کاملا قابل پیشگیری مالاریا هر ساله موجب مرگ 600 هزار نفر می شود. بسیاری آنقدر فقیر هستند که قدرت خرید دارو و پشه بند را ندارند، در شرایطی که دولت های آنها نیز اغلب برای نابودی پشه های ناقل و یا محدود کردن و درمان بیماری در زمان شیوع بیش از حد فقیر هستند.

اما برخی از مرگبارترین مشکلات نمونه های زیست محیطی هستند. به گفته سازمان بهداشت جهانی، هر ساله حدود هفت میلیون نفر به واسطه آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند که بخش اعظم آن ناشی از سوزاندن مواد مضر در داخل خانه ها است. آلودگی ازن سطح زمین مرگ بیش از 150 هزار نفر را در سال رقم می زند، در شرایطی که گرمایش جهانی جان 141 هزار نفر را می گیرد. رادیواکتیو سنگین رادون تولید شده در داخل خانه ها سالانه موجب مرگ 100 هزار نفر می شود.

در این زمیه نیز فقر نقش نامتناسبی را ایفا می کند. هیچ کس برای تفریح هر شب در خانه خود آتش روشن نمی کند؛ آنها این کار را به واسطه فقدان برق مورد نیاز برای گرمایش و پخت و پز انجام می دهند. زمانی که کشورها به میزان کافی ثروتمند می شوند قادر هستند از فناوری پاک تر استفاده کرده و وضع قوانین زیست محیطی به منظور کاهش آلودگی هوا فضای باز را آغاز کنند.

یکی از برترین ابزارهای مبارزه با فقر تجارت است. چین طی سه دهه گذشته از طریق راهبرد یکپارچگی سریع در اقتصاد جهانی 680 میلیون نفر را از فقر خارج کرده است. گسترش تجارت آزاد به ویژه برای کشاورزی در جهان در حال توسعه احتمالا مهم ترین اقدام ضد فقر است که سیاستگذاران می توانند طی این دهه اجرایی کنند.

همچنین، این مساله که جهان پول بیشتری برای کمک به فقرا هزینه می کند دلگرم کننده است. طی 15 سال گذشته کمک های توسعه ای تقریبا دو برابر شده اند. این روند منابع کمک به مردمی که از مالاریا، اچ آی وی، سوء تغذیه و اسهال رنج می برند را افزایش داده است.

اگرچه داده ها تا  حدودی متناقض هستند اما آشکارا جهان هزینه بیشتری صرف محیط زیست می کند. کمک به پروژه های زیست محیطی از پنج درصد کمک های دو جانبه در سال 1980 به تقریبا 30 درصد حال حاضر افزایش یافته و مجموع سالانه را به حدود 25 میلیارد دلار رسانده است. در همین راستا، جهان می تواند به طور فزاینده بر مشکلات اصلی زیست محیطی مانند آلودگی هوا، آلودگی سرب و آلودگی ازن که بیشترین آمار مرگ و میر مرتبط با محیط زیست را تشکیل می دهند، متمرکز شود.

اما متاسفانه این اتفاق رخ نداده است. تقریبا تمامی کمک های زیست محیطی - به گفته سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، حدود 21.5 میلیارد دلار - در زمینه مبارزه با گرمایش جهانی هزینه شده اند. تردیدی نیست که گرمایش جهانی مساله ای است که به صورت هوشمندانه باید به آن رسیدگی شود اما این روند نیازمند انرژی سبز ارزان، به ویژه در کشورهای توسعه یافته و نه هزینه کمک های مالی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در کشورهای در حال توسعه است.

بنابر ارزیابی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، جهان حداقل 11 میلیارد دلار را تنها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای هزینه می کند. بخش بزرگی از این پول در منابع انرژی تجدیدپذیر سرمایه گذاری می شود. اگر این پول برای تولید برق از گاز استفاده شود می توان حدود 100 میلیون نفر را از فقر خارج کرد. سال اگر به صورت مستقیم برای پیشگیری و مقابله با مالاریا و سل، و بهبود ایمن سازی دوران کودکی هزینه شود، از این 11 میلیارد دلار می توان برای نجات جان سه میلیون نفر سود برد. همچنین، با هزینه این میزان پول در افزایش بهره وری کشاورزی می توان در بلند مدت 200 میلیون نفر را گرسنگی نجات داد.

بی تردید، در شرایطی که به نظر نمی رسد در مقابله با روند گرمایش جهانی و کاهش آن توفیقی حاصل کنیم، خروج میلیون ها نفر از فقر ایده جذاب تری به نظر می رسد.