درباره کمبود آب و نحوه صرفه جویی آدرس غلط ندهیم
آب از هر چیزی گران بها تر است ، بدون موبایل می توان زندگی کرد ، بدون ماشین می توان زندگی کرد، بدون طلا می توان زندگی کرد و... اما بدون آب بیش از چند روز نمی توان زنده ماند و حیات نابود خواهد شد. پس آب از هر چیزی ارزشمندتر و گران بها تر از هر گنچی است که روی زمین داریم.
همانطور که همه مان می دانیم در حال حاضر
در کشور با بحران کم آبی مواجه هستیم. بطوری که حتی در بعضی از شهر ها آب
جیره بندی هم شده است.این روزها مسئله کمبود آب در سراسر جهان به بحرانی
عمومی تبدیل شده است. به همین علت، اقدام برای صرفه‌جویی در مصرف آن نه
تنها هزینه‌هایتان را کاهش خواهد داد، بلکه برای کشور و نسل‌های آینده نیز
مفید خواهد بود. صرفه‌جویی در مصرف آب در خانه نیاز به هیچ هزینه اضافی
ندارد. بااینکه وسایل و دستگاه‌های صرفه‌جویی آب مختلفی در بازار وجود
دارد، اما حتی بدون کمک گرفتن از این وسایل هم میتوانید در مصرف آب
صرفه‌جویی کنیدنه اینکه صرفه جویی و تشویق مردم به مصرف بهینه آب غلط باشد،
ولی آیا راهکار بهتری برای فائق آمدن بر مشکلات خشکسالی و کمبود آب وجود
ندارد؟ آیا تشویق مردم به صرفه جویی در مصرف این کالای حیاطی و بی تفاوت
گذشتن از کنار سیاهچاله‌هایی که آب را می‌بلعند، اشتباه بزرگ تری از آنچه
تاکنون مرتکب شده‌ایم، نیست؟همانطور که می دانیم دمای کره زمین رو به
افزایش است. این مسئله توازن میان آب مصرفی و آب مورد نیاز را برهم می زند.
بدین ترتیب آب مصرفی بیشتر از ذخایر آبی موجود می شود. این عدم توازن
علاوه بر صنایع کشاورزی را هم تحت الشعاع قرار می دهد و انسان را از نعمت
داشتن آب تسویه شده و تغذیه مناسب محروم می سازد.
هر چه کمبود آب
بیشتر محسوس میشود و خطرات ناشی از آن را بیشتر حس می‌کنیم، بر حجم
تبلیغات محیطی و رسانه‌ای برای تشویق مردم به کاهش مصرف فزونی می‌یابد تا
جایی که به نظر می‌رسد مسئولان تنها راه برون رفت از بحران کم آبی را
پرداخت هزینه تبلیغاتِ رو به گسترش در این باره می‌دانند و بس!این را
میشود از تبلیغاتی دریافت که روی در و دیوار سالن دوازده هزار نفری مجموعه
ورزشی آزادی دریافت که این روزها میزبان برخی تیم های مطرح والیبال جهان
در چهارچوب مسابقات لیگ جهان است؛ جایی که در و دیوار سالن به جای اجاره
داده شدن به شرکت های فراوانی که دوست دارند در کنار موفقیت های تیم خوب
والیبال کشورمان، برند و محصولاتشان را به هر نرخی در سالن نمایش داده و به
مدد پخش تلویزونی مسابقات، خود را به چشم میلیون ها ایرانی برسانند، از
شعارهایی درباره کمبود آب و گوشزد کردن خطر خشکسالی بهره می‌گیریم.
البته
شاید برای انجام این دست تبلیغات هیچ هزینه‌ای پرداخت نشده باشد و از آن
فراتر، چنین اقداماتی در راستای فرهنگ سازی در مصرف کالایی بسیار گران بها و
البته استراتژیک باشد، ولی مگر میشود تماشاگر برنامه های تلویزیونی بود و
انبوه تبلیغات رنگ به رنگ و گونه گون درباره خطرات کمبود آب را دید و بعد
با این ابهام مواجه نشد که چرا همه مشکلات کلان این عرصه فراموش شده و
مسئولان همه تلاششان را برای بهینه سازی مصرف در حوزه‌ای کوچک
کرده‌اند؟ایران همیشه با مسئله کمبود آب مواجه بوده ، هست و خواهد بود ما
باید خومان را آماده کنیم که با شرایط سخت تر از اینهم مدارا کنیم میزان
بارندگی منطقه ما یک سوم میزان بارندگی دنیاست و کشاورزی مهمترین فعالیت ما
بشمار میرود به همین دلیل به آب بیشتری نیاز داریم چرا که 90% آب کشور صرف
کشاورزی میشود .
این اشکال زمانی خود را نشان می‌دهد که بدانیم بر
اساس آمار، 90 درصد آب مصرفی در کشور در بخش کشاورزی و حدود 5 درصد دیگر در
بخش صنعتی مصرف میشود و سهم همه هفتاد و چند میلیون ایرانی از مصرف آب در
شهرها و روستاها، تنها حدود 5 درصد است؛ یعنی اگر بتوانیم مصرف آب شرب را
با بهره جستن از تبلیغات، افزایش آب بها، جریمه یا تلفیقی از روش های
مختلف، به نصف کاهش دهیم، تنها توانسته‌ایم حدود دو و نیم درصد از مصرف آب
کشور بکاهیم که ناگفته پیداست، کمک چندانی برای عبور از بحران آبی که از
راه رسیده و تمامی کشورمان را تحت تأثیر قرار داده، نخواهد کرد.این در حالی
است که اگر به جای این تبلیغات، اندک تلاشی برای کاهش مصرف آب در بخش
کشاورزی کنیم و توفیق کمی در این مسیر به دست آوریم، می‌توانیم امیدوار
باشیم که سایه خطرات کمبود آب تا حدود زیادی از سر کشورمان دور شده است.
به
عنوان مثال، کافی است 10 درصد از سهم 90 درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی را
کاهش دهیم تا به اندازه مصرف دو سال آب شرب کل کشور، آب صرفه جویی کرده
باشیم. با این مثال، می‌توان دریافت که تبلیغات فراوان برای تشویق مردم به
کاهش مصرف آب تا چه اندازه غیرمنطقی است، وقتی که برای کاهش مصرف آب در بخش
کشاورزی هیچ کاری صورت نداده باشیم.این اشکال زمانی بیشتر خودنمایی می‌کند
که بدانیم مصرف آب در بخش کشاورزی در سالیان سال به شکل لجام گسیخته‌ای
افزایش یافته و همواره تلاش تمامی دولت ها در مقوله آب، مهار آب به مدد
سدسازی های فراوان و تامین آب مورد نیاز کشاورزان در مناطق مختلف کشور بوده
است، به گونه‌ای که به رغم ساخت سدهای فراوان در نقاط مختلف کشور، انتقال
آب از طریق تونل ها و آبراه ها، برهم زدن نظم طبیعی تمامی رودخانه ها و در
نهایت تحمیل خشکسالی به بسیاری از دریاچه ها، تالاب ها و حتی رودهایی چون
زاینده رود، هنوز در تأمین آب مورد نیاز برای کشاورزی با کمبودهایی مواجه
هستیم و نتوانسته‌ایم به اهداف ترسیم شده در عرصه کشاورزی مانند استقلال در
تولید محصولات خاص و استراتژیک هم موفق ظاهر شویم.
اگر به این
اشکالات، واگذاری انتخاب نوع محصول و نوع کشت به کشاورزان در سراسر کشور را
بیفزاییم، درخواهیم یافت، نه تنها کشاورزی کشورمان به مشکل بهینه بودن
مصرف آب مبتلاست، بلکه ممکن است در برهه های مختلف، میزان مصرف آب در این
عرصه (با روی آوردن کشاورزان به کاشت محصولات بسیار آب بر) افزایش یافته یا
جامعه در عرضه برخی محصولات کشاورزی در دوره های زمانی مختلف، با کمبودهای
جدی مواجه شود؛ نظیر کمبود گوجه فرنگی در سال های گذشته که نرخ این محصول
را به شکل روزافزون بالا برده بود، یا کمبود گندم مورد نیاز سالانه در کشور
که با توجه به خودکفایی در تولید این محصول در سال های گذشته و نیازمندی
های امروز کشور به آن، می‌توان دریافت تا چه اندازه شکننده و غیر قابل تکیه
بوده‌اند.
البته این همه اشکالات نیست، زیرا با قیاس مصرف آب در
بخش کشاورزی و آب شرب مردم درخواهیم یافت که اگر مردم صرفه جویی را سرلوحه
قرار ندهند، تنها بخشی از هزینه‌های تصفیه آب را هدر می‌دهند ـ که البته
نادرست است و در عین حال، بخشی از آن در قالب آب بهای مصرفی دریافت شده ـ
حال آنکه بی توجهی به مصرف آب در بخش کشاورزی به تولید انبوه محصولات آب بر
چون هندوانه منجر میشود که نتیجه آن، رونق صادرات این محصولات با نرخی
ارزان به کشورهای دیگر و بهره مندی تاجران و مردمان دیگر کشورها از نتیجه
سدهایی است که با هزینه ها و خون دل خوردن های بسیار در کشورمان احداث
شده‌اند.
با این حساب جا دارد از مسئولان بخواهیم پیش از آنکه
توجه‌شان را صرف تبلیغات تلویزیونی برای ترغیب مردم به کاهش مصرف آب کرده و
در این عرصه تبلیغاتی، هزینه کنند، فکری به حال کشاورزی سنتی و ناکارآمد
کشورمان کرده و تلاش داشته باشند تا دست کم بخش کوچکی از کشاورزی کشورمان
را به آبیاری مدرن تجهیز کرده و نگرانی عمومی از کمبود آب را به جای دامن
زدن، کاهش دهند!
با رعایت چند نکته ساده می توانید
آب مصرفی خانگی را به طور قابل توجهی کاهش دهید و با یک تیر چند نشان
بزنید. اجرای این روش ها هم بسیار آسان است، هم با صرفه جویی در مصرف، آب
بهای کمتری می پردازید، به آیندگان هم حق استفاده از این نعمت خدادادی را
خواهید داد و همچنین اسراف در هر چیزی از جمله آب، در دین ما نکوهش شده و
گناهی بزرگ محسوب می شود.توجه کنید! با شما هستم، شمایی که آب را به هدر
میدهید! میدانید که تنها با چند حرکت مچ دست خود میتوانید ۲۵ تا ۶۰ درصد آب
و ۵۰ درصد از انرژیی که برای حمام و شستشوی خود و خانواده مصرف میکنید، را
ذخیره کنید؟چگونه؟ با انجام موارد زیر به سادگی به حل بحران کمبود آب کمک
کنیم!
۱- از کلیه قوانین و محدودیتهای حفاظت آب که ممکن است در محل زندگی شما اعمال شود، آگاه شوید و از آن تبعیت کنید.
۲- از آب حفاظت کنید، چون زندگی ما به آن وابسته است. هیچگاه به دلیل اینکه فرد دیگری مسوول پرداخت آب بها است، آب را هدر ندهید.
۳- موقع مسواک زدن شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.
۴- هنگام استحمام در فاصله بین شستن بدن و سرشویی، لزومی ندارد که شیرآب به طور پیوسته باز باشد.
۵- برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته‌ها و گلها، از روش آبیاری قطره ای استفاده کنید.
۶-
برای دوش گرفتن در حمام، زمان بگیرید و آن را به کمتر از ۵ دقیقه برسانید،
با این روش ماهیانه حدود ۴۰۰۰ لیتر آب صرفه جویی خواهد شد.
۷- بهتر است برای شستن سبزی‌ها ابتدا آنها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
۸- ازجریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید.
۹-
فرزندان خود را در مورد نیاز به حفاظت از آب آگاه کنید. از خرید اسباب
بازی‌ها و سرگرمی هایی که به یک جریان ثابت آب نیازدارند، خودداری نمایید.
۱۰- هنگام استفاده از دستشویی شیر آب را به طور مداوم باز نگذارید چون جریان دایم آب موجب هدر روی آن می شود.
۱۱-
اگر دوش حمام شما در طی کمتر از ۲۰ ثانیه یک ظرف چهار لیتری را بتواند پر
از آب کند در آنصورت حتماً آنرا با یک سر دوش کاهنده مصرف تعویض کنید.
۱۲- برای نظافت حیاط به جای مصرف آب بهتر است از جاروب استفاده شود.
۱۳-
درباغچه خانه، درختان، بوته‌ها و چمن های بومی و مقاوم به خشکی که به آب
کمتری نیازدارند و تحمل ماههای گرم تابستان را دارند، بکارید.
۱۴- تمام شیلنگ ها، اتصالات و شیرها را به طور مرتب کنترل کنید تا از نشتی آب جلوگیری شود.
۱۵- ضروری است برای اطمینان از سلامت لوله‌ها و شیرهای آب؛ آنها مرتباً کنترل شوند.
۱۶-
درمواقع جایگزینی یا افزودن گل و گیاه در باغچه خانه، گیاهی را انتخاب
کنید که آب کمتری مصرف کند. به این طریق سالانه ۲۲۰۰ لیتر آب برای هر گیاه
قابل صرفه جویی خواهد بود.
۱۷- ازنصب سیستم های آب تزیینی (مثل فواره ها) اجتناب کنید. مگر اینکه آب در سیستم بازیافت شود.
همچنین سیستم را درجایی نصب کنید که تلفات کمی در اثر تبخیر و باد داشته باشیم.
۱۸- لوله های آب منزل خود را عایق بندی کنید. عایق کاری لوله های اب گرم، روشی است که هدررفتن آب را قبل از خروج آب گرم کاهش می دهد.
۱۹- لوله های آب گرم را عایق بندی کنید تا برای رسیدن آب گرم به شیرآب، لازم نباشد آنرا بی جهت بازبگذارید.
۲۰- هرگز آبی را که می توان به مصارفی نظیر آبیاری و یا شستشو رسانید، فاضلاب حساب نکنید.
۲۱-
ماشین های لباس شویی معمولاً مقدار زیادی آب مصرف می کنند. بنابراین اگر
از تعداد دفعات کاربرد ماشین لباس شویی بکاهید، عملاً در مصرف اب صرفه
جویی کرده اید.
۲۲- یک بطری پر از آب یا یک کیسه نایلونی پراز شن و
کاملاً در بسته را در مخزن توالت فرنگی و یا فلاش تانک قرار دهید تا مصرف
آب را در هربارکشیدن سیفون کاهش دهید.
۲۳- آب خنک مورد مصرف خود را همواره دریخچال نگهدارید تا مجبور نباشید شیر آب را برای مدتی بازبگذارید تا آب خنک شود.
۲۴-
برای نوشیدن آب به جای آنکه شیر آب را مدت زیادی باز بگذارید، بهتراست
ابتدا چند قطعه یخ در لیوان قرار دهید و سپس شیر آب را بازکنید.
۲۵- به کودکان آموزش دهیم تا با بستن بموقع شیر، از هدر رفتن آب جلوگیری نمایند.
۲۶-
می توان از آبی که برای شستن سبزی‌ها و دست و صورت استفاده می شود، به
وسیله لوله کشی و هدایت آن به سمت فلاش تانک، هدایت در توالت استفاده نمود.
۲۷- فلاش تانک هایی که نشتی دارند، آب را به داخل کاسه توالت هدر می دهند.
۲۸- به جای شستن اتومبیل با شیلنگ آب، از یک سطل آب هم می توان استفاده کرد.
۲۹- درحالی که کمبود آب در شهر احساس می شود، لزومی به شستشوی پیاده روی مقابل مغازه و منزل نیست.
۳۰- هنگام احداث ساختمان از کارگران ساختمانی بخواهید از آب تصفیه شده استفاده نکنند.
۳۱-
زمانی که سرگرم آب دادن باغچه و گلهای منزل هستید با شنیدن صدای زنگ تلفن
یا زنگ در بهتر است ابتدا شیر آب را ببندید و بعد به آنها پاسخ دهید.
۳۲- تا حد امکان از آب شرب برای فضای سبز استفاده نشود. باغچه را در شب یا صبح زود آبیاری کنید تا از تبخیرآب جلوگیری شود.
۳۳- نصب کولر در سایه و با استفاده از پوشش مناسب و جلوگیری از نشت آب کولرهای آبی، باعث صرفه جویی زیادی در مصرف آب می شود.
۳۴- زمانی که به مسافرت می روید، ضروری است شیر فلکه بعد از کنتور آب را ببندید. تا از وقوع هرگونه حادثه پیشگیری شود.
۳۵- در مراکز آموزشی و مدارس به اطفال و دانش آموزان محدودیت منابع آب و روش های صرفه جویی آن را آموزش دهیم.
۳۶-
کارکرد کنتور در زمانی که همه شیرهای آب بسته است، دلیل تلف آب از لوله
های داخل ساختمان می باشد که در نتیجه آن، مقدار زیادی آب به هدر رفته و
هزینه گزاف آن را شما خواهید پرداخت.
۳۷- درمحل کار، کارکنان را به
صرفه جویی در مصرف آب تشویق نمایید. همچنین پیشنهاد کنید گرایش به حفاظت از
آب در فعالیت های عملی و دوره های آموزشی آنها گنجانده شود.
۳۸- گروه های فرهنگی، غیر دولتی را به ایجاد و ارتقای فرهنگ حفاظت از آب در میان کودکان و بزرگسالان تشویق کنید.
۳۹- هرگونه اتلاف قابل توجه آب، شکستگی لوله‌ها و هدر رفتن آب در هر نقطه را به مرکز ارتباطات مردمی (تلفن ۱۲۲) اطلاع دهید.
۴۰- تعویض واشر شیر آب برای جلوگیری از چکه کردن آب کار دشواری نیست.
۴۱-خودمان را توجیه کنیم آبی که استفاده
می کنیم اموال شخصی نیست! درست است که به خاطر مصرفش هزینه پرداخت می کنیم،
اما حتی اگر تمام آب ها را هم خریداری کنیم پس تکلیف آن دوستمان که در
منطقه ی دیگر شهر زندگی می کند چه می شود؟ یا آن درختان زیبای پارک برای
دوام به جای آب چه چیز مصرف کنند و تازه و باطراوت بمانند تا ما بتوانیم
آخر هفته ها زیرشان زیلو پهن کرده با خانواده لذتش را ببریم؟
۴۲-در
مسواک زدن از روش بابا قورقوری داروگر استفاده کنیم: خانم کوچولو و بابا
قوروقوری را که یادتان هست؟ همان تبلیغ خمیردندان داروگر. در آن تیزر آن
خانم کوچولو زمانی که می خواست مسواک بزند به جای آنکه شیر آب را باز
بگذارد و دهان و مسواک را زیر آن غسل بدهد از یک لیوان آب استفاده می کرد.
شخصا امتحان کردم. بعضی وقت ها کمی آب هم اضافه آوردم!!
۴۳-چند تا
کار را با هم انجام دهیم: مثلا ظرف های شسته را روی ظرف های نشسته آب
بکشیم. یا دست ها و میوه ها روی ظرف های کثیف بشوییم و…
۴۴-پاک کردن
بدون آب: قبل از شستن ظرف ها چربی ها و ته مانده های غذا را از روی ظرف ها
با دستمال یا روزنامه پاک کنیم. در این صورت برای پاک شدن چربی ها آب کم
تری مصرف می شود.
مدیریت مصرف در استحمام: فکر می کنم همه مان بیشترین
آبی که هدر می دهیم در حمام باشد. مثلا در زمان شست و شوی موها شیر آب
همچنان باز است. می شود خیلی از شست و
شوها را با شیر آب بسته هم انجام داد!
۴۵-از آب های باقی مانده استفاده کنیم. از ته مانده آب لیوان یا کتری می توان همه ی گلدان های خانه را آبیاری کرد.
۴۶-این
کار کمی سخت است و فقط آدم های خیلی خیلی مسئولیت پذیر انجام می دهند. می
توانیم یک دبه ی بزرگ کنار بگذاریم، آبی را که برای شستن میوه ها و سبزی ها
استفاده می کنیم جمع کنیم و بعد از آن آب برای شست و شوی توالت یا آب دادن
با گیاهان باغچه استفاده کنیم.
۴۷- بخش قابل ملاحظه ای از آب مصرفی توسط خطوط فرسوده و انشعابات غیرفنی به هدر می رود، متولیان و متخصصان امر نباید به این مسئله نیز بی اعتنا باشند.دامنه تبلیغات مستمر همراه با نشان دادن معضلات خشکسالی حتی در جهان و فاجعه های طبیعی و انسانی که در اثر کمبود آب به وجود می آید نیز به عهده مسئولان و متخصصان آب است و رسانه ها باید با برنامه ریزی و انجام کارهای فرهنگی در آگاهی بخشی اثرگذار باشند.تا این میراث را برای نسل های بعد از خود حفظ کنیم. زیرا دیگران آب را «گل نکردند» ما نیز آن را «گل نکنیم»
حرف آخر:
برای حفظ زندگی سالم، حفاظت از آب سالم و تولیدنکردن بی رویه فاضلاب شهری، به عهده ماست. در صورت صرفه جویی آب، متقاضیان آب نیز کاهش می یابند، مصرف کمتر و آب بیشتری در نهرها و رودخانه ها برای مسکن، تفریح و خلق مجدد حیات وحش باقی می ماند.مشارکت و همکاری زنان در مقابله با بی آبی و بسیج شهروندان در امر صرفه جویی آب می تواند نقش اثرگذاری داشته باشد و گامی موثر در این زمینه باشد. جلوگیری از هدر رفت آب از جمله مواردی است که به صورت یک احساس مشترک در همه انسان ها وجود دارد، اما اغلب خود را درگیر این مسئله نمی کنند و حاضر نیستند تغییری در زندگی روزمره خود ایجاد کنند. خانه یکی از محل های صرفه جویی آب است.صرفه جویی آب در منازل در وهله اول ممکن است بی اهمیت به نظر برسد، ولی کسانی که با دشواری های کمبود آب آشنا هستند، می دانند که اگر هر مشترک بتواند نقشی هرچند اندک در صرفه جویی آب ایفا کند، با توجه به تعداد زیاد مشترکان، درنهایت مقدار زیادی آب صرفه جویی خواهد شد.وقتی راه های صرفه جویی در مصرف آب را آموختید می توانید در جمع خانواده، دوستان، همسایگان، این آموخته ها را رواج دهید تا در انتشار این فرهنگ خوب و سازنده سهیم باشید.